Etiket baskı ve reklam sektöründe geniş format baskı sistemlerinde UV kurutmalı mürekkep ve kaplamalarla çalışan birçok profesyonel, konuyla ilgili sağlık ve güvenlik risklerini ya bilmiyor ya da önemsemiyor.
Mürekkep İçeriği
Rulo uv etiket baskı mürekkepleri ve diğer tüm mürekkepler, renk sağlamak için , esneklik elde etmek ve malzemeye tutunmak için de reçine içerir. Aynı zamanda mürekkeplerde bu içeriklerin etkili bir şekilde çalışması için diğer katkı maddeleri bulunur. Solvent bazlı mürekkep sistemlerinde, örneğin solventler diğer tüm mürekkep bileşenleri için bir taşıyıcı görevi görürü ve uygun akışkanlığı sağlar. Solvent bir kere malzemeye taşındığında ise artık başka bir şeye ihtiyaç kalmaz ve buharlaşır. UV kurutmalı sistemlerde ise solventlerin yerini monomerler alır. Bu kimyasallar oldukça basit moleküler bir yapıya sahiptir. Monomerler de polimerleri şekillendirir. UV kurutmalı mürekkep ve kaplamalar aynı zamanda fotobaşlatıcılar içerir. Bu maddeler malzemeye ulaşır ulaşmaz, UV lambalardan gelen ışığa maruz kalır ve böylece monomer ve reçineler arası tutunma reaksiyonunu başlatır. Bu süreç de moleküller çağraz bağlanana ve polimerize olana kadar devam eder, ta ki mürekkep tamamen kuruyup katılaşana katar.
Sağlık Riskleri
Birçok baskı profesyoneli solvent mürekkeplerin cilde zarar veren risklerinden haberdardır. Üstelik bu maddelerin birçoğu kanserojendir. UV kurutmalı mürekkepler ise konvansiyonel solvent içermemesine ve kronik ya da uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açmamasına rağmen, birçok risk teşkil edebilirler. UV kurutma işlemi gerçekleşmeden önce, yavaş yavaş ya da şiddetli bir biçimde gözlerde ya da ciltte tahrişe yol açabilirler. Cildin UV kurutma işlemi ile tahriş olması ise zehirli bir bitkiyle temasa geçildiğinde doğan sonuçlarla benzerlik gösterir. Temas edilen bölge, kırmızı, kaşıntılı ve kızaran bir hal alır. Bazıları için bu reaksiyon bir ya da iki saat içinde kendini gösterirken, bazılarında bu durumun oluşması birkaç gün alabilir. Eğer cilt UV materyaller ile temas ederse, bölge hafif bir sabunla acilen yıkanmalı 15 dakika ılık bir su ile durulanmalıdır.
Baskı sırasında herhangi bir takı takılmaması en iyisidir, ancak işlem sırasında herhangi bir giysi UV ile temas etmişse yıkama sırasında giysiler çıkarılmalı, hiçbir atık maddenin vücutta kalmadığından emin olunmalıdır. Benzer bir şekilde, temas eden giysi ve ayakkabılar da çıkarılmalıdır, aksi takdirde cilt ile temas devam edecek ve tekrar reaksiyon oluşmasına sebebiyet verecektir. Temas eden giysiler diğer giysilerle birlikte yıkanmamalıdır. UV kurutmalı madde göz ile temas etmişse, derhal doktor tarafından acil müdahale edilmeli ve göz ılık su ile temizlenmelidir. Eğer lens kullanıyorsanız, derhal lenslerini çıkarmalısınız. Yıkama sonrası tahriş devam ederse doktora görünmelisiniz.
Sorunları Önlemek
Kişisel koruyucu ekipmanlar ve iyi bir çalışma tatbikatı, reklamcıların daha güvenli ve daha sağlıklı bir şekilde çalışmaları için UV kurutmalı materyaller ile çalışırken direkt göz ve cilt temasını minimize edecektir.
Güvenlik Gözlükleri
UV Baskı mürekkepleri ve materyalleri karıştırırken ya da uygularken, mürekkebin gözlere sıçrama ihtimali vardır. Bu tür risklere karşı güvenlik gözlüklerinin takılması önemlidir. Serigrafi ve etiket baskı atölyelerinde, gözlükler baskının alt kısımlarında dahi takılmalıdır çünkü mürekkep damlayabilir ya da doğrudan göze sıçrayabilir. Aynı durum inkjet baskı makinelerinin mürekkep haznelerine doldurma işlemi yapılırken de geçerlidir.
Koruyucu Eldiven ve Giysiler
Çalışma sırasında koruyucu eldiven ve giysi giyilmesi oldukça önemlidir. Serigrafide, mürekkepin karıştırılması ya da dökülmesi sırasında ya da mürekkebi makineye taşırken veya temizleme işlemi gerçekleştirilirken UV kurutmalı materyaller ile direkt temas gerçekleşebilir. Aynı durum dijital baskı makinelerinin mürekkep rezervuarlarını boşaltırken, baskı kafalarını temizlerken ya da makine kurulumu gerçekleştirirken de oluşabilir. Su geçirmez nitril ya da sentetik kauçuk eldivenler, mürekkebin cilt ile temasını önlemesi açısından şiddetle önerilir. Vücuda tam oturan uzun kollu iş giysileri ve pantalonlar da ekipman tarafından yakalanma riskini kaldırması için önemlidir.
Lateks içeren eldiven ve giysilerden kaçınılmalıdır. Alerjik reaksiyona sebebiyet verebilir. Bazı teknisyenlerin giydiği polietilen dokulu kolluklar ve uzun iş eldivenleri de mürekkep taşınmasında kolları ve bacakları UV kurutmalı materyalden koruduğu için tavsiye edilir. Bu tür koruyucu giysiler aynı zamanda ıslak UV materyallerle birlikte atık malzemeleri boşaltırken de kullanılmalıdır. Serigrafide ise koruyucu giysi ve eldivenleri kullanmak özellikle makinenin temizliği sırasında oldukça önemlidir. Bu aşamada UV kurutmalı maddeler ile doğrudan temas edilmesi çok olasıdır.
Solunum yolları ile İlgili Koruma Yöntemleri
UV materyaller, oda sıcaklığında dahi kendine has bir kokuya sahiptir, ancak bu koku tek başına risk teşkil etmez. Ortamda solvent yokken, buharlaşma oluşmaz, böylece mürekkebin bileşenleri de uçuşmaz. Baskı sırasında, eğer fotobaşlatıcılar UV lambalarına çarpmışsa ve süreç başlamışsa güçlü bir koku ortaya çıkar. Bazıları rahatsız edici bulsa da, bu koku da aslında riskli değildir. Dolayısıyla bu malzemeler ile çalışırken solunum yolları ile ilgili önlemler almaya gerek yoktur. Ancak koku dayanılmaz hale gelirse, baskı makinesindeki boşaltım sistemi kontrol edilmelidir.
İmha Yöntemleri
Her mürekkepte olduğu gibi, UV kurutmalı mürekkepler de arıtma suyuna kaştırılmamalıdır. Atık mürekkepler toplanmalı ve daha sonra lisanslı bir su işleyici tarafından imha edilmelidir. Bu mürekkepler diğer solvent ve atık malzemelerden de uzak tutulmalıdır.
Diğer Uygulamalar
Koruyucu önlemlerin yanı sıra, iyi bir tatbikatın yapılması da UV materyallerin zararlı etkilerinden korunmak için önemlidir. Bu amaçla aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:
• Çalışma alanını düzenli ve temiz tutun, alanı UV materyallerin tüm izlerinden arındırın
• Tüm baskı yüzeylerin temiz olduğuna emin olun, aksi takdirde mürekkebin buharlaşması ve tutunması tam olarak sağlanamayacaktır
• Kirli havlu ya da temizlik bezlerini kapalı kutularda tutun, cepte ya da baskı makinesinin yakınında bulundurmayın
• Yapılan her işlem sonrası, eldivenli olsanız dahi UV materyal ile temas riski olacağı için ellerinizi yıkayın
• Bir şey içmeyin
• Lambaları sıkıştırın
UV ışıklarının dalga boyu diğer ışık türlerine göre daha kısadır. Dolayısıyla, insanlar kurutma mürekkepleri ve kaplamalar için kullanılan UV lambaları tarafından emilen UV radyasyonunu gözle göremezler. Bu lambaların yaydığı radyasyon zararlı olabilir; ancak cilde ve göze verdiği zarar güneş ışınlarının verdiği zarar kadardır. Örneğin, gözlerde UV ışığının etkisi genelde yaşlılıkla özdeşleşen katarakt problemleri ile bilinir. Göz lensleri de UV ışığını absorbe ettiği için, daha bulanık bir görüşe ve görüş kaybına yol açabilir. Bu lambaları kullanan baskı ekipmanları da uygun bir şekilde korunmalıdır, böylelikle operatörler de herhangi bir UV radyasyonuna maruz kalmazlar. Bu da koruyucu örtü ya da diğer koruyucu malzemeleri kullanmak için bu örtüleri açacak başka bir araç kullanmayı gerektirir. Ayrıca, bu örtüler açıldığında, UV lambaları otomatik olarak zararsız radyasyon seviyesine getirilmelidir.
Koruyucu örtüler açılırsa ya da ekipman açıkken kaldırılırsa, operatör sadece kendini riske atmakla kalmaz, aynı zamanda bölgedeki diğer çalışanlar için de risk teşkil edecek bir durum yaratır. Dolayısıyla, operatör de baskının ne durumda olduğunu görmek için örtüyü kaldırmamalı, onun yerine UV lambaların malzeme üzerindeki işleminin bitmesini beklemelidir. Bazı doğrudan serigrafiye baskı uygulamalarında, serigraf görselleri de UV ışığına maruz kalır. Bu durumda çalışanlar işlem sırasında cihazdan uzak kalmalı ya da UV korumalı güvenlik gözlükleri takmalıdır. Diğer çalışanların da UV lambalar açıkken bölgeye girmesine ya da yakınından geçmesine izin verilmemelidir.
Bazı UV kurutmalı baskı makineleri, geleneksel yüksek enerji tüketen lambalar yerine LED ya da LED gibi aydınlatma ürünleri kullanır. Ayrıca, UV lambalar renksiz, kokusuz ve zehirli gaz içerir. Bu durumda ışığa maruz kalmaz sinir sistemine zarar verebilir. Dolayısıyla, UV lambaları değiştirirken eldiven giyilmesi önemlidir. UV lambası kırık ise, ekstra önlemler altında lamba değiştirilmeli ve işlem sırasında koruyucu giysi giyilmelidir. Daha önce bahsedildiği üzere, UV lambalar ısı ve ozon meydana getirir, ortaya çıkan koku gözün mukozasını, burun ve boğazları tahriş edebilir. Bu ozonu kontrol edebilmek için, lambaların boşaltım sistemine tam oturması ve atıkların bina dışına verilmesi gerekir.
Daha Güvenli Bir Sistem İçin Değişim
UV-tabanlı etiket üretimi ve diğer baskı sistemleri günümüzün reklam dünyasında önemli değişimlere yol açtı. Artık ne mürekkep ve kaplamalardan çıkan solventin uçuşması gibi bir durum söz konusu, ne de yüksek enerji tüketiminin açtığı çevresel ve finansal sorunlar. UV sistemler kurutmaya ihtiyaç duymadığı için ısıtıcılar daha az enerjiye ihtiyaç duyar ve böylece yangın ve patlama gibi riskler en aza iner. Üstelik baskı süreleri daha kısadır ve çok hızlı kuruma sürelerine sahiptir. Tüm bu gelişmeler oldukça avantajlı iken, yine de belli sağlık riskleri mevcuttur. Bu riskleri bilmek, iyi bir iş tatbikatı yapmak ve koruyucu önlemler almak, baskı operatörlerinin de daha güvende çalışmalarını sağlar.
